“Referenda zijn een instrument voor dictators en demagogen.” Het citaat is onmiskenbaar van de ijzeren dame Margaret Thatcher. Zij citeerde echter op haar beurt Clement Attlee. Attlee was de eerste naoorlogse premier van Labour en een verklaard tegenstander van het fascisme en de ‘appeasement’ politiek van Chamberlain.
Thatcher’s visie op referenda is natuurlijk te kort door de bocht. Al valt niet te ontkennen dat het raadgevend referendum over de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne omgeven is met bedenkelijke demagogie.
Natuurlijk moet de EU haar belofte tot samenwerking met Oekraïne nakomen. De samenwerking met Oekraïne kan immers bijdragen aan veiligheid en stabiliteit aan de oostgrens van Europa. Bovendien kan de overeenkomst als hefboom fungeren bij de strijd tegen corruptie en voor mensenrechten in Oekraïne.
Dat verklaart waarom mensenrechtenactivisten rekenen op onze steun. Zo is Alexandra Romantsova van het Center for Civil Liberties ervan overtuigd dat “steun van het Westen – met de Associatieovereenkomst als voornaamste drukmiddel – van groot belang is” bij het doorvoeren van ingrijpende en pijnlijke hervormingen. En ook Natalia Savranska, hoogleraar filosofie in Kiev, stelt dat “steun van buitenaf helpt om extra druk op de regering te zetten.” En die steun is hard nodig omdat er ook tegenkrachten zijn die democratisering en mensenrechten vooral als een risico voor hun machtspositie zien.
Activisten die zich inzetten voor politieke hervormingen en mensenrechten in Oekraïne zullen een tegenstem ervaren als verraad. En Oekraïne is al zo vaak verraden. Niet alleen door het Westen maar ook door Rusland.
Zo deed Oekraïne in 1994 als vierde kernmacht van de wereld afstand van 1.800 kernwapens. In ruil daarvoor ontving Oekraïne een soevereiniteitsgarantie door de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Rusland. Met de annexatie van de Krim heeft Rusland zijn woord gebroken. Elke stem tegen de associatieovereenkomst vormt een cynische beloning voor de woordbreuk en landroof door Poetin.
De uitkomst van het referendum wordt niet enkel bepaald door een afweging van redelijke argumenten. Dat zou een misvatting van de politiek zijn. Politiek appelleert immers niet alleen aan rationele argumenten maar ook aan moraal en emotie. De vraag is welke emotie op 6 april de overhand zal hebben. Zal dat het diffuse wantrouwen tegen de politiek, tegen Den Haag en Europa zijn? Of het fundamentele gevoel dat we moedige mensen die vechten voor meer vrijheid en rechtvaardigheid niet in de steek mogen laten?
Mocht het referendum uitmonden in steun voor de associatieovereenkomst dan is daarmee de kous niet af. Dan hebben alle voorstemmende politieke partijen de plicht er voor te zorgen dat de associatieovereenkomst daadwerkelijk gaat bijdragen aan vrede en mensenrechten. Want dat gaat niet vanzelf. Het vergt een effectieve monitoring van de hervormingen in Oekraïne. Een monitoring met tanden, die vooruitgang beloont maar stagnatie en verslechtering bestraft. Dus niet alleen meer voor meer maar ook minder voor minder. Daar kunnen wij als Nederlandse burgers onze regering ook om vragen.
Als het referendum onverhoopt uitdraait op verwerping van de samenwerking tussen de EU en Oekraïne dan krijgt Thatcher alsnog gelijk. En ook Attlee met zijn weerzin tegen fascisme en concessies aan dictators. Want een Nederlands nee komt vooral de demagogen en de dictators goed uit. De Oekraïense burgers, activisten en hervormers die proberen hun land uit het slop te trekken zijn er zeker niet mee geholpen.
“Bien étonnés de se trouver ensemble”. Dat geldt voor Thatcher en Attlee, dat geldt evenzozeer voor Thatcher en mij ;-). Nooit verwacht mezelf in haar kamp terug te vinden. Het geeft aan dat bij de beoordeling van een referendum er een aantal elementaire democratische principes van belang zijn. En daarom ben ik – net als Thatcher – tégen dit en de meeste andere referenda. Een parlementaire democratie als de onze is met reden een vertegenwoordigende democratie. We stemmen op mensen die vanuit een bepaalde ideologie de keuzes maken. Zij kunnen dan al dan niet in coalitie samenhangend beleid maken en uitvoeren. Wij, het volk, volgen hen kritisch waarna we beargumenteerd in de erop volgende verkiezingen een weloverwogen keuze maken. Een referendum op een onderdeel van dat beleid doorkruist de mogelijkheden van een samenhangend beleid en daarom is in een parlementaire democratie het instrument van het referendum in feite anti-democratisch.
En het werkt per definitie niet! Vraag je ons of we 50% minder belasting willen betalen, dan roept iedereen Ja!. EN vervolgens vraag je: moet het volk veel meer gaan betalen aan onderwijs, zorg en defensie, dan roept iedereen NEE! Dan zit je wel mooi met 2 referenda waaraan je nooit allebei gevolg kan geven!
in theorie heb je gelijk. Wij hebben onze volksvertegenwoordigers zelf gekozen en hen de macht gegeven te regeren. Het Europarlement daarentegen,is het contact en affiniteit met de burgers compleet verloren. Het regeert niet meer in het belang van het volk,maar in het belang van zichzelf. En laten we eerlijk zijn,dit referendum is in principe gewoon een manier om hen een hak te zetten. De EU is gewoon een gigantisch sociaal en economisch experiment,dat nu duidelijk blijk geeft van ernstige ontwerpfouten.
De Oekraine heeft tijd nodig om zich te ontwikkelen tot een sterk,onafhankelijk land,en heeft zeer zeker de potentie daarvoor. Hulp vanuit het westen is daarvoor welkom,maar de EU is niet het goede instrument. Je gaat de corruptie binnen de Oekraiense overheid bestrijden met een ,op zijn zachtst gezegd, non-transparant overheidsorgaan als de EU?
Wat betreft je opmerking over belastingverlaging,daar heb je het mis. Niemand vind het prettig om belasting te betalen,maar de mensen in Nederland begrijpen echt wel dat het noodzakelijk is. Het volk raakt pas gefrustreerd als blijkt dat er gigantische uitgaven worden gedaan die onverantwoord zijn. Zie de HSL,de Betuwelijn,en bijvoorbeeld het communicatiesysteem van de politie,dat na zoveel jaar nog steeds bagger is.
Dus maak aub niet dezelfde misser als het Europarlement,en zie de gewone burger niet aan als een totale randdebiel,die nét genoeg kan nadenken zodat hij zijn eigen broek niet volschijt. Behandel en informeer de burger zoals intelligente medemensen,zodat zij een afgewogen mening kunnen geven. Ik denk dat dit ook bepaalde extremistische partijen veel wind uit de zeilen zou nemen. Gouden Dageraad in Griekenland en Sharia4Belgium zijn het soort partijen waar ik hierbij met name aan denk,omdat ik weet waar ze voor staan,maar er zijn er vast meer die ik niet ken.
Referenda werken niet omdat ze niet werken? Wat een kul-argumentatie. Het is tijd om eens te kijken of we de postkoetsdemocratie vaarwel kunnen zeggen. Thorbecke had de staatsinrichting met de mogelijkheden van nu vast heel anders aangepakt. Maar conservatisme regeert.
Want politici zijn bang. Bang voor de volgende verkiezingen, omdat ze hun positie dan kunnen verliezen. Bang voor de partijleider, omdat ze hun positie kunnen verliezen. Bang voor de lobbyisten, omdat ze hun positie kunnen verliezen. En bang voor de opiniemakers, omdat ze…
En nu? Nu is er een referendum, en de mensen zijn niet bang. Ze laten hun ongezouten mening horen, en dat is waar het over moet gaan. Omdat we evolutie willen, geen revoltes.
En dat doen ze op basis van de beschikbare informatie. En hoe meer referenda er zijn, en hoe beter de informatie is, hoe vaker ze waarschijnlijk iets stemmen waarmee de “weldenkende mens” het eens is.
Het argument van Kas van der Linden dat we allemaal geen belasting willen betalen is overigens flauwekul, we willen alleen wel graag (bijna allemaal) dat de vijfde colonne uitlegt waaraan dat geld nu eigenlijk wordt besteed.
Ik mis toch helemaal dat als we voor stemmen we stemmen voor steun aan bedrijven als Monsanto. Voor megakippenstallen. Ik zou me eens verdiepen in wat de Partij voor de Dieren te vertellen heeft. Geen one-issue partij. Ik vind dit verhaal eenzijdig en kwalijk. Als ik tegen stem verraad ik dus de mensenrechtenactivisten enz. Kom op zeg.