Langzaam maar zeker lijkt de Nederlandse deelname aan de bombardementen tegen ISIS in Syrië dichterbij te komen. Defensie is er klaar voor. Een meerderheid in de Tweede Kamer kan niet wachten. Alleen Buitenlandse Zaken aarzelt nog.
De Artikel-100 brief, waarmee de regering de Kamer informeert over de Nederlandse deelnamen aan het bombarderen van ISIS in Syrië, lijkt een kwestie van dagen. Maar bombarderen is nu typisch iets waarmee een regering niet over één nacht ijs moet gaan. Daarom heeft PAX tien klemmende vragen geformuleerd voor de ministers Hennis en Koenders. Vragen waarin complicaties en voorwaarden besloten liggen die onvermijdelijk moeten meewegen in de afweging en besluitvorming over eventuele deelname. Een besluit dat hieraan voorbij gaat, is ronduit roekeloos.
Wat is het realistische en concrete doel dat Nederland met het bombarderen van ISIS nastreeft? Evaluaties van missies zoals naar Uruzgan en ook de AIV wijzen er op aan dat de doelstellingen van militaire missies vaak veel te weinig concreet en veel te pretentieus zijn omschreven. Dat staat het succes, de monitoring en de evaluatie van een militaire missie in de weg. Helaas kenmerkte ook de Nederlandse deelname aan het bombarderen van ISIS in Irak zich door een gebrek aan concrete en realitische doelstellingen.
Van welke internationaal breed gesteunde eenduidige, consistente en lange termijn strategie zijn de bombardementen van ISIS in Syrië onderdeel? Zonder politieke strategie zal een militaire missie in Syrië niet leiden tot een duurzame oplossing van de oorlog in Syrië, en daardoor onherroepelijk tekort schieten of ronduit mislukken. Geheel terecht gaven de ministers eerder aan dat de strijd tegen ISIS alleen succesvol kan zijn indien ook gewerkt wordt aan de structurele oplossing van de problemen in Irak en de Syrische burgeroorlog. Dit is alleen te bereiken met een gezamenlijke visie vanuit de internationale gemeenschap. Die gemeenschappelijke visie ontbreekt echter. Sleutellanden als de VS, Rusland, Turkije, Iran, Saoedi-Arabië en ook de conflictpartijen in Syrië laten zich tot nu toe echter leiden door elkaar uitsluitende belangen.
Hoe gaan de bombardementen bijdragen aan de bescherming van burgers tegen oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid? Dit is nu de meest dringende vraag. Burgers vluchten voor het oorlogsgeweld en door het gebrek aan toekomstperspectief in Syrië. Bombardementen van alleen ISIS nemen de grondoorzaken van de vluchtelingencrisis niet weg. Het effectief beschermen van burgers tegen oorlogsmisdaden en een structurele politieke oplossing voor de oorlog in Syrië moeten prioriteit krijgen.
Kan ISIS in Syrië met bombardementen worden verslagen? Tot nu toe hebben de luchtaanvallen op ISIS in Irak en Syrië weinig opgeleverd, al is de uitbreiding van de invloedssfeer van ISIS in Irak en Syrië beperkt gebleven. Toch slaagt ISIS er nog steeds in gebieden te controleren en zelfs uit te breiden. De weinige successen van de coalitie tegen ISIS zijn te danken aan de combinatie van luchtaanvallen en de aanwezigheid van grondtroepen. ISIS is met alleen bombardementen niet te verslaan. De training van Syrische rebellen is uitgelopen op den fiasco, de Koerdische troepen zijn maar in een beperkt gebied actief.
Wat zijn de gevolgen van de Russische militaire aanwezigheid? Satellietbeelden hebben de aankomst van Russische tanks, pantservoertuigen, helikopters, drones en ander militair materieel in Latakia (Syrië) bevestigd. De Russische aanwezigheid verandert de situatie fundamenteel. Moskou lijkt aan te sturen op een alternatieve anti-ISIS coalitie die de positie van Assad en de belangen van Poetin versterkt, en de mogelijkheden voor het Westen om de Syrische oppositie te steunen eerder kleiner dan groter maakt. Een heroverweging van de strategie in Syrië en tegen ISIS lijkt daarmee onvermijdelijk.
Zijn we voldoende voorbereid op oorlogsvoering met meerdere fronten in andere landen? ISIS hanteert een internationale strategie om zijn positie in Syrie en Irak te versterken. ISIS heeft inmiddels steunverklaringen ontvangen van 35 verwante groepen in het Midden-Oosten, Noord-en West-Afrika en Centraal-Azië. Dit roept de vraag op of de internationale coalitie tegen ISIS voldoende voorbereid is op de gevolgen van zogeheten asymmetrische oorlogsvoering: strijd op meerdere fronten in verschillende landen.
Hoe krijgen het parlement en de samenleving een goed beeld van de strijd tegen ISIS? Militaire analisten in de VS stellen dat hun rapporten over ISIS stelselmatig zijn gemanipuleerd waardoor een te positief beeld geschetst wordt van de strijd tegen ISIS en Al Nusra, de Al Qaeda tak in Syrië. De analisten hebben een veel pessimistischer beeld van de militaire strijd tegen en de kracht van ISIS. Dit roept ernstige vragen op die ook relevant zijn voor de Nederlandse besluitvorming.
Hoe wordt voorkomen dat onschuldige burgers slachtoffer worden van de bombardementen tegen ISIS? De bombardementen van de coalitie tegen ISIS eist een onrustbarend groeiend aantal burgerslachtoffers. ISIS heeft zich in reactie op de bombardementen meer teruggetrokken in steden. Het bombarderen van ISIS in dichtbevolkte gebieden is in strijd met het Internationaal Humanitair Recht. De internationale coalitie, inclusief Nederland, is onvoldoende transparant en legt onvoldoende publieke verantwoording af over mogelijke burgerslachtoffers. Een methodiek voor het identificeren van burgerslachtoffers zoals werd gehanteerd bij de ISAF-missie, ontbreekt.
Wat zijn de onbedoelde bijeffecten van de bombardementen van ISIS en hoe zijn deze te verminderen? De bombardementen van de coalitie richten zich ook op het vernietigen van de financiële inkomstenbronnen van ISIS. Dit blijft echter niet zonder bijeffecten. In door ISIS gecontroleerde gebieden kon de lokale bevolking nog gebruik maken van olie en brandstof. De bombardementen hebben hier een einde aan gemaakt. Om in hun levensonderhoud te voorzien zien families in door ISIS gecontroleerde gebieden zich meer en meer gedwongen hun kinderen te laten vechten aan de zijde van ISIS: de terreurgroep betaalt een maandelijkse soldij van $ 400,-
Wat doet de internationale coalitie voor Syrië en Irak wanneer ISIS verdreven is? Deelname aan de bombardementen tegen ISIS betekent ook: meewerken aan stabiliteit en wederopbouw in de periode na de oorlog, aan de opbouw van lokaal bestuur, aan vrede en verzoening. In Libië heeft de internationale coalitie die verantwoordelijkheid destijds niet genomen. Hierdoor ontstond een politiek vacuüm dat tot de dag van vandaag voortduurt, met alle gevolgen van dien.
Wat kan ik zeggen. De spijker op de kop. De internationale gemeenschap moet samen met de regio samenwerken aan een politieke oplossing. Pas als het duidelijk is met wie en waarvoor Nederland meevecht, is het verstandig om mee te doen. In hemelsnaam geen Alleingang over de hoofden van de betrokken partijen.
iets uitgebreider dan mijn eerdere reactie, een paar opmerkingen die ik op de FB pagina van kerkenvrede schreef:
Als het over meedoen met bombardementen op Syrië zal gaan:
1. Dat lijkt me een gelopen race. Zo nuchter moet je denk ik zijn. Misschien kan het argument ingebracht worden, dat er geen enkele garantie is, dat het ook maar iets helpt. Je zit er voor zo lang als IS bestaat aan vast.
2. Bij de vraag wat de operatie kost benadrukken dat er vluchtelingenstromen door kunnen ontstaan, en dat je de kosten daarvan mee moet rekenen. als oorlogskosten, en dus NIET door ontwikkelingshulp mag laten betalen.
3. De geloofwaardigheid van de hele operatie. Er is geen enkele oplossing in zicht. Het minste wat je kunt doen om je geloofwaardigheid als Westen (en vooral medespelers in het Midden Oosten) te tonen is, deze militaire inspanning streng koppelen aan forse investering in VREDE in die regio.
4. Breng in, dat het Westen zijn belangen in het Midden Oosten op behoort te geven, als het ten koste van zo ontzettend veel levens gaat en gepaard gaat met zo veel jaren van verwoesting. Zoek dan maar drastisch naar alternatieven voor de belangen die je daar (met hoeveel list en bedrog en ten koste van wat niet al) hebt opgebouwd. Je bent ongeloofwaardig als je alleen maar door gaat met business as usual.
5. Het onlangs uitgebrachte “pleidooi Werken aan Rechtvaardige Vrede) van Kerk en Vrede volgend: krachtige inzet tegen wapenleveranties aan en financiers van IS.