Zeven artsen, zeven diagnoses, één recept

Maar liefst zeven oppositiepartijen pleiten voor meer geld naar de AIVD. Best opmerkelijk dat de zeven oppositiepartijen zo eensgezind optreden. De zeven hebben sterk uiteenlopende visies op de oorzaken van radicalisering. Maar als het om de bestrijding ervan gaat vallen ze elkaar in de armen. Zoals zeven artsen die aan het bed van de patiënt zeven totaal verschillende diagnoses hebben maar samen toch één recept uitschrijven. Als patiënt ga je je dan toch echt bezorgd maken.

Deze vergelijking gaat natuurlijk niet op. Want artsen hebben geen last van verkiezingskoorts. En de oppositieleiders wel. Natuurlijk maken zij zich ook oprecht zorgen over onze veiligheid. Maar de grens tussen oprechte zorg en stemmingmakerij is dun. Zeker in verkiezingstijd. CDA-leider Buma overschrijdt als voorman van de zeven deze grens regelmatig. Opmerkingen als ‘de radicale islam is de grootste bedreiging van onze veiligheid’ en ‘radicale moslims zijn wandelende tijdbommen’ nemen de PVV wind uit de zeilen. Ze doen het electoraal goed. Maar is deze retoriek ook goed voor onze veiligheid?

Stemmingmakerij hoort bij de verkiezingen zoals lucht bij het schuimgebak. Maar stemmingmakerij over veiligheid is niet zonder risico’s. Natuurlijk willen de zeven onder leiding van Buma niet bijdragen aan het rijk van de angst. Maar ze moeten voorzichtiger zijn met retoriek die de veiligheid zegt te willen beschermen maar juist angst oproept die het belangrijkste wapen van terroristen vormt. Ze moeten beducht zijn voor politieke daadkracht die de rechtsstaat die het wil beschermen juist ondermijnt en die de radicalisering die het wil bestrijden juist aanwakkert.

Politici kunnen in het debat over radicalisering aan geloofwaardigheid en effectiviteit winnen. Zeven suggesties voor de zeven partijen:

1. Spreek keer op keer met even veel afschuw over de islamitische slachtoffers van terrorisme en maak een einde aan het meten met twee maten.
2. Reflecteer eens zelfkritisch op de wijze waarop jarenlang consistente steun is gegeven aan dictators die de vrijheid van meningsuiting onderdrukken.
3. Stel eens kritische vragen bij de wijsheid om verdachten van gewelddadig jihadisme samen op te sluiten en te onderwerpen aan een inhumaan regime.
4. Evalueer scherp of het afnemen van paspoorten enige bijdrage heeft geleverd aan de de-radicalisering van jongeren in Europa.
5. Stel de effectiviteit aan de orde van repressieve maatregelen die argwaan wekken bij familieleden die als meest nabije sociale eenheid van radicale jongeren het perfecte contra-narratief tegen de radicale islam zijn.
6. Stel eens hardop de vraag of dreigingen van politici en wetshandhavers de denkbeelden van jonge mensen die overwegen zich aan te sluiten bij ISIS kunnen veranderen.
7. Ga eens een meer fundamenteel en zelfkritisch debat aan over de oorzaken en triggers van gewelddadig extremisme in onze eigen samenleving.

Zolang deze zelfkritische noties in het debat ontbreken lopen politici het risico dat hun retoriek enkel de radicale ideologie bevestigt die het westen kritiseert voor zijn discriminatie van alle moslims. En dat is niet goed voor onze veiligheid.

Het is prima dat de AIVD meer geld en meer toezicht krijgt als dat nodig blijkt. Stemmingmakerij in verkiezingstijd hoort er bij. Dat is onvermijdelijk en niet erg. Zolang en voor zover daarmee essentiële vragen naar de fundamentele oorzaken van en kritische vragen bij de effectiviteit van maatregelen tegen radicalisering maar niet ontweken worden.