Ooit waren bankiers het toonbeeld van degelijkheid en betrouwbaarheid. Die tijd lijkt voorbij. Nee, het is nog erger. “Bankiers zijn de dictators van het Westen”.
Dat is althans de ongezouten mening van Robert Fisk. De Midden-Oosten commentator van de Britse krant The Independent vergelijkt banken en rating agencies in het Westen met de despoten en emirs van het Midden-Oosten. De Mubaraks en de Ben Ali’s, de Gadaffi’s en de Assad’s dachten allemaal dat zij de eigendomsrechten van hun landen bezaten. Zij dachten dat Egypte toebehoorde aan de BV Mubarak en Libië aan de BV Gadaffi & zonen. Als de Arabische Lente iets wil bewijzen dan is dat deze landen toebehoren aan de bevolking en niet aan de dictators.
Fisk gaat verder met zijn gewaagde parallel: “Net als de Mubaraks en de Bel Ali’s geloofden de banken – en geloven zij nog steeds – dat zij de eigenaren zijn van hun landen.” Goldman Sachs en Royal Bank of Scotland – huisbankier van de Nederlandse Staat – zijn volgens Fisk de Mubarak en de Ben Ali van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. De hebzucht van deze banken overtreft de roofzucht van de Arabische dictators. Het Westen heeft zijn eigen dictators gecreëerd, maar anders de Arabieren kunnen we hen niet verjagen, aldus Fisk. Ze zijn too big to fail.
De bijtende metafoor van Robert Fisk is natuurlijk een beetje over de top. Maar is het helemaal onwaar? Frappant is dat ook Joris Luyendijk, ooit ook Midden-Oosten correspondent, in zijn antropologische observaties van de Londense bankwereld tot gelijksoortige conclusies komt. “Landen zijn de gijzelaar van hun banken geworden.” Vroeger hadden landen een paar banken. Nu bezitten een paar banken een land.
Zijn de Nederlandse bankiers ook zulke hebzuchtige dictators? Nee, althans niet in vergelijking met gretig graaiende handelsbanken in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. De ene bank is de kennelijk de andere niet. Maar ook hier zijn er banken die investeren in controversiële wapens, speculeren met voedselprijzen, dictators als klant hebben en verdienen aan milieubederf.
Zoals bevolkingen hun dictators verdrijven zo kunnen klanten hun banken de wacht aanzeggen. Deze week bestaat de Eerlijke Bankwijzer drie jaar. IKV Pax Christi werkt binnen de Eerlijke Bankwijzer samen met andere organisaties aan transparantie binnen de financiële sector. Klanten kunnen zo hun bank tot de orde roepen. De eerlijke bankwijzer is de rating agency van de Nederlandse bankwereld.
In het Midden- Oosten bleek het verlangen naar vrijheid sterker dan de angst voor dictators. In het Westen is zo’n revolutie ook mogelijk. Zodra het verlangen naar een rechtvaardige en duurzame samenleving van klanten sterker is dan de macht van banken. Gelukkig hebben sommige banken de boodschap begrepen. Er zijn ook bankiers die het verlangen delen. Kijk eens op de Eerlijke Bankwijzer en doe mee aan de revolutie!