Ruud Lubbers en een kernwapenvrije wereld

PAX gedenkt met respect Ruud Lubbers (78). PAX is hem dankbaar voor zijn overtuigde inzet voor een kernwapenvrije wereld. Een doel dat wij samen deelden.

Precies tien jaar geleden nam Lubbers zitting in een adviesgroep van PAX. Hij werkte met volle overtuiging mee aan een rapport met een nog altijd actuele boodschap: een kernwapenvrije wereld is urgent noodzakelijk en politiek mogelijk.

De samenwerking tussen Ruud Lubbers en PAX wekte media-aandacht. Begrijpelijk want in 1985 stonden de toenmalige premier en de vredesbeweging lijnrecht tegenover elkaar. De vredesbeweging bood Lubbers 3,7 miljoen handtekeningen tegen nieuwe kernwapens in Nederland aan. Demonstranten keerden Lubbers massaal de rug toe. Dat heeft hem geraakt, vertelde hij later. De premier besloot toch tot plaatsing van kernwapens, al kwamen deze er, na onderhandelingen tussen Moskou en Washington in Reykjavik, uiteindelijk toch niet.

In 2009 riep Ruud Lubbers, samen met drie andere Ministers van Staat – Max van der Stoel, Hans van Mierlo en Frits Korthals Altes – op tot een kernwapenvrije wereld. Ze traden in de voetsporen van vier Amerikaanse oud-ministers, vier ijzervreters die nu ook voor kernontwapening pleitten.

In hun oproep stelden Lubbers c.s. dat kernwapens niet meer van deze tijd zijn. De logica van de afschrikking werkt niet meer. Het non-proliferatie beleid is mislukt. De kans dat kernwapens in handen van terroristen komen is niet denkbeeldig.

Lubbers riep de Nederlandse regering op om zich actief in te zetten voor kernontwapening. Lubbers zocht daarbij ook de grenzen op. Over de kernwapens in Volkel liet hij zich ontvallen: “Ik heb nooit gedacht dat die malle dingen daar nog steeds zouden zijn. Volgens mij absoluut zinloos; onderdeel van een traditie van militair denken.” Er ontstond politieke commotie over deze “onthulling”. Tot geruststelling van Lubbers ebde deze opwinding ook snel weer weg.

Het PAX-rapport waaraan Lubbers meewerkte legde de basis voor een nieuwe campagne voor een kernwapenvrije wereld. PAX werd een drijvende kracht binnen ICAN dat in 2017 voor de totstandkoming van een Verdrag dat Kernwapens verbiedt de Nobelprijs voor de Vrede ontving.

Op de dag dat ICAN, en ook een beetje PAX, de prijs in Oslo ontvingen schreven wij een brief aan Ruud Lubbers. Om hem te bedanken voor zijn inzet en om hem deelgenoot te maken van de Nobelprijs voor de Vrede. We stelde vast hoe hoopgevend het is dat een nieuwe generatie de strijd voor een kernwapenvrije wereld heeft overgenomen.

Ruud Lubbers bedankte voor de attente brief. Hij sloot een brief bij die hij afgelopen najaar aan oud-president Michail Gorbasjov schreef. In de brief kijkt Lubbers terug op zijn inzet voor wapenbeheersing en ontwapening. Hij schreef: “Sadly enough, Mikhail, I am aware that, when it comes to ‘Global Zero Nuclear’, Reykjavik – however promising it was – contributed more to an ongoing US supremacy on nuclear power than it did to Global Zero.”

Zo zullen we Ruud Lubbers herinneren. Als een wijze adviseur. Als een gedreven politicus. Als een realistische idealist die zich met volle overtuiging inzette voor een kernwapenvrije wereld.