Amerika heeft een luchtmachtbasis in de buurt van Homs aangevallen. De raketaanval is een reactie op de inzet van chemische wapens tegen onschuldige burgers door de Syrische luchtmacht vanaf deze basis. De gruwelijke beelden van burgerslachtoffers, waaronder veel kinderen, hebben in Washington tot een onverwachte ommezwaai geleid. Tot op heden waren de militaire acties van de internationale coalitie onder leiding van Amerika enkel tegen ISIS en andere jihadistische gewapende groepen gericht.
De inzet van Amerikaanse kruisrakketten tegen het regime van Assad geeft een krachtig signaal af tegen het gebruik van chemische wapens. De Amerikaanse militaire inzet past op zich binnen “the responsibility to protect”, de verantwoordelijkheid van de internationale gemeenschap om burgers te beschermen tegen de meest ernstige internationale misdaden.
Oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid vonden de afgelopen zes jaar bij voortduring plaats. Al in 2013 pleitte PAX er voor om, als onderdeel van een politieke strategie om burgers in Syrië te beschermen, het inzetten van militaire middelen om de Syrische luchtmacht uit te schakelen in elk geval serieus te overwegen. Ook toen al vonden dagelijks bombardementen op burgerdoelen plaats met conventionele wapens, clusterbommen, geïmproviseerde vatenbommen en met chemische wapens. Deze misdaden bleven ongestraft vanwege een verdeelde VN Veiligheidsraad, maar ook omdat de strijd tegen ISIS prioriteit kreeg boven het beschermen van burgers. Het valt niet uit te sluiten dat deze Amerikaanse militaire operatie het einde inluidt van een situatie waarin het regime van Assad en diens bondgenoten zonder enige consequentie burgerdoelen konden bombarderen.
De Amerikaanse interventie brengt echter ook grote risico’s met zich mee. Het is zeer de vraag of de militaire actie een rechtvaardige politieke oplossing dichterbij zal brengen. Tot nog toe heeft de huidige Amerikaanse regering weinig initiatief genomen voor het vinden van een politieke oplossing; nog maar een week geleden leek het aanblijven van het Assad-regime zelfs een acceptabele optie. De interventie lijkt eerder een impulsieve reactie op de aanval met chemische wapens, dan onderdeel van een politieke strategie.
Bovendien kan de actie tegen het door Rusland, Iran en Hezbollah gesteunde regime van Assad gevolgen hebben voor de regio. In buurland Irak opereert het Irakese leger met steun van een internationale coalitie tegen ISIS met medewerking van door Iran gesteund milities. Tussen Hizbollah en Israel lopen de spanningen eveneens sterk op. In beide gevallen is een escalatie uiterst riskant.
Ook is het de vraag of de bescherming van burgers wel echt centraal staat in het Amerikaanse beleid. Bij de aanval op de basis in Homs lijkt het aantal slachtoffers zeer beperkt te zijn gebleven, maar het sterk toenemend aantal burgerslachtoffers bij de aanvallen op ISIS en Al-Qaida duidt er op dat de rules of engagement aanzienlijk minder stringent worden toegepast. Daarbij blijft het onbegrijpelijk dat ook in deze omstandigheden de Verenigde Staten de grenzen voor Syrische vluchtelingen gesloten houdt.
De Amerikaanse militaire interventie kan alleen aan een duurzame bescherming van burgers tegen oorlogsmisdaden en vrede in Syrië bijdragen als deze is ingebed in een consistente en eensgezinde politieke strategie. Deze politieke strategie ontbreekt tot op heden pijnlijk.