Samen tegen antisemitisme

Het is onbegrijpelijk dat 75 jaar na beëindiging van de Tweede Wereldoorlog polarisatie en onverdraagzaamheid zich ook vertalen in groeiend antisemitisme in Europa. In een recent onderzoek in 12 Europese lidstaten geven 4 op de 5 jonge Joodse respondenten aan dat het antisemitisme de afgelopen vijf jaar is toegenomen. Jodenhaat manifesteert zich op de sociale media, in de publieke ruimte, in de media en het politieke debat. Er mag geen misverstand over bestaan. Haat tegen Joden is onverdedigbaar, onverdraaglijk en onacceptabel. En ja, dat geldt natuurlijk evenzeer voor haat tegen moslims.

Dat Jodenhaat uitgerekend in Europa, in de slagschaduw van de Shoa groeit is onbegrijpelijk. Is de bittere herinnering aan de pijn, de tragiek, de diepste diepte van menselijk lijden aan het vervagen?

Het toenemend antisemitisme baart ook een vredesbeweging als PAX grote zorgen. Onze vredesbeweging is ontstaan in reactie op de Tweede Wereldoorlog. Eén van onze oprichters is tijdens de oorlog gearresteerd vanwege zijn verzet tegen de Jodenvervolging. Na de oorlog werden onze voorgangers gedragen door de breed gedeelde gedachte ‘dit nooit meer’. Nooit meer discriminatie en vervolging van minderheden. Nooit meer raciale politiek en nationalistische superioriteitswaan. Nooit meer oorlog.

Tegen deze achtergrond doet het pijn dat PAX van antisemitisme beticht wordt vanwege vermeende steun aan de Palestijnse campagne die oproept tot boycot en desinvestering van en sancties (BDS) tegen de Staat Israël. Critici beschouwen deze oproep als ‘een steeds terugkerend, muterend en dodelijk antisemitisme virus’. Het Duitse parlement brandmerkte de gehanteerde redeneringen en methodes van BDS als antisemitisch. De boycot roept herinneringen op aan de meest vreselijke fase in de Duitse geschiedenis, aldus een aangenomen motie.

In een tijd waarin de oproep tot BDS steeds vaker wordt aangemerkt als vorm van antisemitisme, is het van belang om duidelijk te zijn over waar PAX staat.

Om te beginnen: PAX heeft zich niet aangesloten bij de BDS-campagne. Oplossing van het conflict tussen de staat Israël, de Palestijnen en de Arabische wereld vergt in onze visie ook steun binnen de Israëlische samenleving. Daarom werken wij als vredesbeweging niet enkel met Palestijnse maar ook met Israëlische organisaties en activisten samen. Ondersteuning van de BDS-campagne zou de ruimte voor effectieve samenwerking met Israëlische organisaties verkleinen.

PAX pleit er wel voor dat overheden en bedrijven een strikt onderscheid maken tussen Israël en de in 1967 door Israël bezette gebieden. Daarmee pleit PAX simpelweg voor naleving van het internationaal recht en implementatie van de meest recente resolutie 2334 van de VN-Veiligheidsraad. De EU heeft al in 2015 een ook door Nederland onderschreven richtlijn uitgevaardigd dat producten uit de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever moeten worden gelabeld. Het bedrijfsleven zou bovendien geen handelsrelaties moeten aangaan met of investeren in bedrijven die het nederzettingenbeleid bevorderen. Investeren in of profiteren van de illegale bezetting verlengt immers het onrecht en belemmert een vreedzame oplossing.

Na 52 jaar bezetting is het de vraag, hoeveel langer Palestijnen nog moeten wachten op een einde aan het bezettingsregime. PAX beschouwt de BDS-campagne als een vorm van geweldloos verzet tegen de bezetting. BDS bepleit naleving van internationaal recht en keert zich expliciet tegen elke vorm van racisme, inclusief antisemitisme. Volgens PAX heeft de BDS-campagne het volste recht op vrije meningsuiting op basis van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens. Dat is ook de opinie van de Europese Unie en de Nederlandse regering.

Onlangs keerde ook een groep van 240 Joodse en Israëlische onderzoekers zich tegen de aantijging dat BDS als geheel gelijk is aan antisemitisme. In een open brief stelden wetenschappers gespecialiseerd in antisemitisme en de geschiedenis van de Shoa: “We wijzen allemaal de bedrieglijke bewering af dat BDS als zodanig antisemitisch is (…) Wij, vooraanstaande onderzoekers van antisemitisme inbegrepen, stellen dat iemand alleen op basis van de inhoud en de context van iemands woorden en daden als een antisemiet beschouwd kan worden – ongeacht of het om een BDS-aanhanger gaat of niet.”

De onderzoekers waarschuwen in hun brief ook voor instrumentalisering van antisemitisme als een schild waarachter een politiek schuil gaat die mensenrechten schendt en de kans op vrede vernietigt. Een politiek die er – zo constateerden Israëlische experts in ons rapport ‘Divided and Divisive’– op uit is “de nexus tussen kritiek op het beleid van Israël en de-legitimering van de Staat Israël zelf en antisemitisme te versterken.”

Daarvoor waarschuwen zeven Israëlische mensenrechtenorganisaties ook in een brief aan de voorzitter van het Duitse Parlement. Zij uiten daarin hun grote zorgen over de recente in het Duitse parlement aankomen motie die “ten onrechte de BDS-beweging gelijkstelt met antisemitisme”. Ze sluiten hun brief af met een oproep: “Steun op geen enkele wijze de pogingen van de Israëlische regering om de civiele samenleving in Israel, Palestina en daarbuiten het zwijgen op te leggen.”

De strijd tegen antisemitisme en andere vormen van racisme vergt volgens PAX solidariteit tussen mensen van goede wil, ongeacht hun religieuze, etnische of nationale achtergrond. Die solidariteit is nodig en mogelijk zolang en voor zover niet ten onrechte de indruk wordt gewekt dat antisemitisme samenvalt met elke oproep om de Israëlische bezetting te beëindigen, de achterstelling van Palestijnen met een Israëlisch paspoort tegen te gaan en een rechtvaardige oplossing te vinden voor de Palestijnse vluchtelingen.

In Nederland zou de noodzakelijke strijd tegen antisemitisme gebaat zijn bij een actievere vervolging van antisemitisme en andere vormen van racisme door het Openbaar Ministerie. We hebben in Nederland een grondwet die discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of welke grond ook verbiedt. Laten we samen met alle mensen van goede wil die norm hoog houden. Laten we ons samen verzetten tegen haat jegens Joden en moslims en laat het OM overtreding actief vervolgen.