De JSF is een overgekwalificeerde straaljager waarvan de kostbare voordelen steeds duurder uitvallen en snel achterhaald zullen zijn. De JSF is vooral geschikt voor een categorie gewapende conflicten waarin Nederland geen hoofdrol zal spelen. Nieuwe radarsystemen zullen de JSF snel zichtbaar maken ondanks de peperdure stealth-technologie. En onbemande drones zullen in de zeer nabije toekomst kostbare straaljagers overbodig maken.
Omdat de productie steeds langer duurt en de kosten de pan uit rijzen kan Nederland minder toestellen kopen en daarmee minder vliegen. Bovendien kanabaliseert de JSF op de gehele krijgsmacht. “De JSF is zo duur dat kerntaken van de gehele Nederlandse krijgsmacht in het gedrang komen”, meldt de NRC. Toch gaat Nederland rustig verder met de JSF. Want stoppen is duurder dan verder de fuik inzwemmen, meldt de Algemene Rekenkamer in de laatste week van de formatie. Met de planning van dit rapport van de Algemene Rekenkamer is in elk geval niets mis. De kosten van instandhouding van een krijgsmacht die tot weinig in staat is zijn uiteraard niet meegerekend door de Rekenkamer.
Hoe kan het zover komen? Geen idee eigenlijk. Stork begrijpt het gelukkig wel. “Als je logisch redeneert, ga je door” zegt Sjoerd Vollebregt, CEO van het bedrijf dat het meest van de aanschaf profiteert. Het Nederlandse bedrijfsleven gaat de komende 60 jaar (!) 24-38 miljard omzet aan de JSF overhouden. Dat meldt tenminste Maxime Verhagen op basis van weer een ander onderzoeksrapport dat ook al deze week verscheen. Wie dergelijke voorspellingen met een onzekerheidspercentage van ruim 50% gelooft “ziet ze vliegen” stelt Roel Janssen.
Intussen dringen zich drie fundamentele vragen op. Waarom is er toch gekozen voor een breed inzetbare, multifunctionele krijgsmacht in een tijd dat Nederland dat evident niet kan of niet wil betalen? Waarom laat de politiek de toekomst van de krijgsmacht bepalen door militair materieel in plaats van politieke visie. En waarom bepalen belangen van het bedrijfsleven het materieelbeleid van Defensie?
In het recente verleden heeft een hele schare politici verklaard dat snijden in de krijgsmacht in een onzekere wereld kortzichtig is. Het is echter ook kortzichtig de keuze voor taakspecialisatie van de Nederlandse krijgsmacht nog langer uit te stellen. De nieuwe regering moet kiezen voor een krijgsmacht die zich specialiseert in het beschermen van burgers.
En de JSF? Daar gaat de Nederlandse krijgsmacht nog lang plezier aan beleven. Want je bent gek als je hem koopt en, volgens de rekensom van de Rekenkamer, ook gek als je hem afbestelt.