Winnaar Nobelprijs voor de Vrede is geen heilige

Vredestichters zijn geen heiligen. Dat geldt ook voor winnaars van de Nobelprijs voor de Vrede. De casting voor de meest prestigieuze vredesprijs heeft de laatste jaren echter te veel controverse opgeroepen.

In 2009 won de Amerikaanse president Obama de vredesprijs “omdat zijn diplomatie gebaseerd is op het principe dat wie de wereld leidt dat moet doen op basis van normen en waarden die door het merendeel van de wereldbevolking gedeeld worden”. De naam van Obama is inmiddels verbonden aan het gericht doden met drones. De speciale VN-rapporteur voor buitengerechtelijke en arbitraire executies ziet de drone aanvallen als “een bedreiging van 50 jaar internationaal recht”.

In 2011 won de Liberiaanse president Ellen Johnson Sirleaf de vredesprijs voor haar “geweldloze inzet ten behoeve van de rechten en veiligheid van vrouwen om volwaardig mee te doen in het bereiken van vrede.” Intussen blijkt dat zij veel nauwer verbonden was met de gruwelijke oorlog in Liberia. Ook blijkt zij achter de schermen te hebben samengewerkt met Charles Taylor die voor het Internationaal Strafhof veroordeeld is voor de meest ernstige misdaden. Volgens Liberia-kenner Stephen Ellis komt Sirleaf “niet echt in aanmerking voor de vredesprijs”.

In 2012 dus de Europese Unie. Ook deze prijswinnaar is geen heilige. Ook deze keuze zal discussie oproepen. Met de toekenning van de vredesprijs aan de EU beklemtoont het Nobelcomité vooral en terecht dat Europa in oorsprong een vredesproject is en moet zijn. Europa is veel meer dan een vrije markt, het is vooral een waardengemeenschap die zich moet laten leiden door internationale solidariteit. Door het ideaal ‘nooit meer oorlog’, dat zoveel mensen deelden na het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Het belang van Europese samenwerking voor vrede in Europa kan niet overschat worden. In de actuele politieke praktijk van de EU staat internationale solidariteit echter onder grote druk. En op het wereldtoneel kan de EU een veel actievere rol spelen op het gebied van vrede. De toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede is daarom naast een waardering van Europese samenwerking ook een oproep. Adel verplicht, de EU zal ook in de toekomst zijn vredesprijs moeten verdienen en blijven waarmaken. Dat zal extra inspanningen vergen.

De winnaar van de Nobelprijs voor de vrede had wat mij betreft ook aan iemand uitgereikt kunnen worden die zich tegen de stroom in, gewetensvol, moedig en onbaatzuchtigheid inzet voor een vreedzame wereld. Er mag best een smetje kleven aan een winnaar. Maar de winnaar moet wel een rolmodel zijn. Een teken van hoop, een bron van inspiratie, een idealist om na te volgen.